maandag 26 juli 2010

Alleskunner Olivier Latry in Haarlem

Donderdag 22 juli gaf Olivier Latry een orgelconcert in de Grote of St. Bavokerk in Haarlem. Opnieuw een fabuleus concert van deze alleskunner.

Het programma dat Latry in Haarlem ten gehore bracht was een totaal ander programma dan dat hij 26 november 2009 in Rotterdam (De Doelen) speelde. Stonden er toen diverse transcripties en een improvisatie op het programma, in Haarlem bracht hij werken van Bach, Alain, Florentz en Liszt ten gehore.

Het programma werd geopend met de Toccata et Fuga F-dur, BWV 540 van Bach. Een verbazingwekkend mooi werk. De Toccata geniet een behoorlijke bekendheid, maar de Fuga wordt minder vaak ten gehore gebracht. Terwijl deze fuga er ook mag zijn. Zeker op dat machtige orgel in Haarlem. Opvallend was de transparantie waarin het gehele werk, maar met name de Toccata, werd gespeeld. Het sprankelde en straalde.

Het concert werd vervolgt met vier werken van Alain. Dit enorme talent is 70 jaar geleden in WO II (1940) overleden. De reeks van vier werken werd begonnen met het verstilde Choral dorien. Wat een goede keus na zo'n reusachtig werk van Bach. Het gevaar ligt op de loer om té ingetogen te registreren. Echter, de vertaalslag van dit Franse werk naar het Muller orgel werd mooi gemaakt. Daarna volgden er twee werken waar ik nog niet mee bekend was en naar mijn idee niet vaak worden uitgevoerd op concerten, namelijk 'Varations sur Lucis Creator' en 'Variations sur un thème de Clément Jannequin'. Twee relatief kleine werken op aansprekende thema's. Ook hier vielen de fantastische registraties op. Latry geeft de indruk geen enkel probleem te hebben met de enorme keuzemogelijkheden van het orgel in de Bavo. Vervolgens sluit Latry de Alain-reeks af met misschien wel zijn meest bekend orgelwerk: Litanies. Scherpe ritmes en duidelijk articulaties!


Jean-Louis Florentz. Kent u deze componist? Ik zal bekennen dat ik nog nooit van deze componist had gehoord. Deze componist is geboren in 1947 en overleden 2004. Van hem speelde Latry twee delen uit het werk 'Laudes' (opus 5, 1984). Latry blijkt fan te zijn van Florentz: "He is especially fond of contemporary music, and has participated in creating works with Xavier Darasse, Claude Ballif, Thierry Pecout, Vincent Paulet, Thierry Escaich and Jean-Louis Florentz" (bron: website Notre-Dame). Dat Latry gek is op Florentz kan ik me wel iets bij voorstellen! Vooral het Chant des Fleurs ('het zingen van de bloemen') viel bij mij erg goed in de smaak; wat mij betreft de verrassing van het concert. Alleen al vanwege Chant des Fleurs zou het de moeite waard geweest zijn om het concert te bezoeken. Natuurlijk, een titel als Chant des Fleurs vraagt wat voorstellingsvermogen, maar wie zijn ogen dichtdoet en luistert naar het spel, ziet de schoonheid van de natuur voor zich en vraagt zich bij het einde van het werk af of het niet nog wat langer had kunnen duren. Chapeau om dit werk op te nemen in het programma!

Het concert was om 16.00 uur en dat is voor mij een wat lastige tijd. Dat betekent eerder weg van kantoor en de kans bestond dat ik op de terugweg in de file zou raken. Daarbij kwam dat ik Latry vorig jaar in De Doelen reeds had gehoord. Wat mij uiteindelijk deed besluiten om toch naar Haarlem te gaan was het werk "Präludium und Fuge über den Namen BACH" van Liszt. Dit werk heb ik zelf tweemaal intensief gestudeerd en ik ken het werk van haver tot gort. Dan is het altijd leuk om een grootmeester als Latry het werk te horen spelen. Latry speelde de eerste versie (1855) van het werk en die versie wijkt op onderdelen af van de latere (en veruit meest gespeelde) versie. Het werk werd in een hoog tempo en virtuoos ten gehore gebracht. Persoonlijk vond ik dat in Latry in het werk de mystiek meer naar voren had mogen brengen (bij het begin van de Fuga bijvoorbeeld). De pianissimo registratie aan het einde van het werk vond ik gedurfd, maar minder geslaagd. Latry gebruikt een samengesteld register, waardoor de luisteraar met name in de laagte een andere toonhoogte waarneemt dan feitelijk gespeeld wordt. Maar dat is een detail. De wijze waarop Latry het werk speelde vraagt een uitmuntende en goed ontwikkelde techniek. Ook daarin blijkt Latry op een ongekende hoogte te staan.

Transcripties en een improvisatie in De Doelen. Bach, Alain, Florentz en Liszt Haarlem. De onvolprezen integrale opname van Messiaen. Etcetera. Latry heeft het wat mij betreft gisterenmiddag opnieuw bevestigd: hij is een alleskunner die op eenzame hoogte staat. 11 maart is hij opnieuw in Haarlem, maar dan in het Concertgebouw. Alle orgelliefhebbers op 11 maart naar Haarlem!